Жонажон Ватанимиз – Ўзбекистон Республикаси ўзининг давлат мустақиллигини қўлга киритгани ва мустақил тараққиёт йўлини бошлаганига 31 йил тўлди. Мустақиллик халқимиз учун ўз тақдирининг ҳақиқий эгаси бўлиб, қадр-қимматини англаб, муносиб ҳаёт кечириш, юртимизда ҳуқуқий демократик давлат ва фуқаролик жамиятини барпо этиш имкониятини яратди. Айни пайтда у ҳар бир одамнинг иқтисодий, ижтимоий соҳаларда истеъдод ва қобилиятини тўла намоён этиши, ҳуқуқ ва эркинликларини руёбга чиқаришининг мустаҳкам заминидир.
Мустақил йилларида кўҳна тарихимиз, бой меросимиз, миллий давлатчилигимиз, муқаддас динимиз, урф-одат ва анъаналаримиз қайта тикланди. Бугунги кунда меҳр-оқибат, бағрикенглик ҳамжиҳатлик каби олижаноб фазилатлар, миллий ва умумбашарий қадриятларга ҳурмат, Ватан тақдири ва келажагига дахлдорлик туйғуси юрагимизнинг туб-тубидан ўрин олди.
Мустақиллик… бу сўзнинг қадри нақадар баланд, нақадар азиз! Шукрки, бугун ҳур ва озод юртда яшаяпмиз, инсон манфаатлари, ҳуқуқ ва эркинликлари, осуда ва фаровон ҳаёти кафолатланган. Юртимиз тинч, хонадонларимиз файзли. Тонгимиз икки кафт орасидаги муборак дуолар билан бошланади. Хотиржам меҳнат қиламиз, баракага йўғрилган ҳар бир кунимизга беихтиёр шукрона айтамиз.
Бугун Ўзбекистоннинг ўз йўли бор, мақсади аниқ, эртаси бугунидан-да, нурли. Шиддат билан ривожланаётган мамлакатимиз равнақи ҳар бир соҳада ўз аксини топмоқда. Мустақил демократик йўлдан дадил одимлаётган Ўзбекистонда, айниқса, инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади.
Дарҳақиқат, мустақиллик туфайли ўзлигимизни англадик, озод халқ, мустақил давлат сифатида Ўзбекистоннинг бор бўй-бастини, улкан салоҳиятини бутун дунёга намоён қилиш имкони очилди. Озодлик боис бизни жаҳон таниди, халқимизнинг фидокорона меҳнати, ёшларимизнинг ғайрати, азму шижоати ила ватанимизнинг шон-шуҳрати олам узра янада кенгроқ ёйилмоқда.
“Мустақил” ва “ислоҳот” тушунчаларига муштарак сўзлар сифатида қарашимиз табиий, албатта. Чунки, фақат мустақил давлат ва мустақил жамиятдагина ислоҳотларни амалга ошириш мумкин. Мустақил ҳам, ислоҳотлар ҳам инсоннинг яхши яшаши, муносиб турмуш даражасига эришиши учун зарур шароит яратди. Мамлакатимизда мустақиллик йилларида олиб борилган кенг кўламли ислоҳотлар натижасида миллий давлатчилигимиз пойдевори мустаҳкамланиб, давлатимиз суверенитети, чегараларимиз дахлсизлиги таъминланди, жамиятимизда тинчлик ва осойишталик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик муҳитини кучайтириш, қонун устуворлиги, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари ҳамда манфаатларини руёбга чиқариш бўйича улкан ишлар амалга оширилди.
Аҳолининг кенг қатлами, жамоатчилик ва ишбилармон доиралар вакиллари, давлат органларининг раҳбарлари ва мутахассислари билан ўтказилган амалий суҳбат ва муҳокамалар, шунингдек, амалдаги қонун ҳужжатлари, миллий ва халқаро ташкилотларнинг ахборот-таҳлилий материаллари, тавсиялари ва шарҳларини ўрганиш, ривожланган хорижий мамлакатлар тажрибасини таҳлил қилиш натижаси ўлароқ, 2017 йилнинг 7 февралида Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони билан 2017-2021 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг беш устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси қабул қилинди.
Ҳаракатлар стратегиясидан кўзланган асосий мақсад – ислоҳотлар самарадорлигини тубдан ошириш, давлат ва жамиятнинг ҳар томонлама ва жадал ривожланишини таъминлаш учун шарт-шароитлар яратиш, мамлакатни
модернизация қилиш ва ҳаётнинг барча соҳаларини эркинлаштиришдан иборат эди.
2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси асосида давлат ва жамиятда содир бўлган кучли модернизация жараёни барча соҳада жадал суръатларда юксалишни юзага келтирди. Бу дунё ҳамжамиятининг ҳам юксак эътирофига сазовор бўлди.
Ҳаракатлар стратегияси беш босқичда, юртимизда йилларга бериладиган номлардан келиб чиқиб, ҳар бир йил бўйича Давлат дастурлари қабул қилинган ҳолда амалга оширилиб келинди.
Хусусан, давлат ва жамият қурилиши тизимини такомиллаштириш ҳақида сўз борганда, муҳим сиёсий жараён – Президент Шавкат Мирзиёев томонидан парламентга Мурожаатнома йўллаш институти жорий этилганини алоҳида кайд этиш лозим.
Умуман олганда, мамлакатимизни 2017-2021 йилларда ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси доирасида ўтган давр мобайнида давлат ва жамият ҳаётининг барча соҳаларини тубдан ислоҳ этишга қаратилган 300 га якин қонун, 4 мингдан зиёд Ўзбекистон Республикаси Президенти қарорлари қабул қилинди.
Шунингдек, инсон ҳуқуқларини таъминлаш, давлат органларининг ҳисобдорлиги ва очиқлигини кучайтириш ҳамда фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситаларининг роли, аҳоли ва жамоат
бирлашмаларининг сиёсий фаоллигини ошириш бўйича тизимли ишлар амалга оширилди.
Миллий иқтисодиётни ислоҳ қилиш борасида ташқи савдо, солиқ ва молия сиёсатини либераллаштириш, тадбиркорликни қўллаб-кувватлаш ва хусусий мулк дахлсизлигини кафолатлаш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини чуқур қайта ишлашни ташкил этиш ҳамда ҳудудларни жадал ривожлантиришни таъминлаш бўйича таъсирчан чоралар кўрилди.
Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегияси 2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришга қаратилган Ҳаракатлар стратегиясининг узвий давоми бўлиб, бугунги глобал ўзгаришлар, аҳоли турмуш тарзи, ҳаёт талаби ва қадриятларимиздан келиб чиққан ҳолда, еттита йўналишда белгилаб олинди. Шунингдек, ушбу стратегиядаги ҳар бир вазифа ва мақсадлар жорий йил бўлиб ўтган сайлов жараёнларида бевосита фуқароларимиз иштирокида муҳокамадан ўтказилиб, ҳаётий таклиф ва ташаббуслар билан тўлдирилди.
Хусусан, Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясининг биринчи йўналиши – эркин фуқаролик жамиятини ривожлантириш орқали халқпарвар давлат барпо этиш, инсон қадр-қиммати ва унинг қонуний манфаатларини таъминлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотларни янги поғонага кўтариш борасидаги вазифалар, бевосита Ҳаракатлар стратегиясининг биринчи йўналиши доирасида — Давлат ва жамият қурилиши тизимини такомиллаштириш борасида ўтган беш йил давомида амалга оширилган ишларнинг узвий давоми бўлиб хизмат қилиши шубҳасиз.
Зеро, Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясининг биринчи йўналишида белгилаб берилган вазифаларнинг ҳаётимизга татбиқ этилиши орқали миллати, тили ва динидан қатъи назар, юртимизда яшаётган ҳар бир фуқаронинг, бутун халқимизнинг фаровонлигини таъминлашга хизмат қиладиган “Янги Ўзбекистон – халқчил ва инсонпарвар давлат” ғоясини амалга оширишга алоҳида эътибор қаратилиб, “Инсон қадри учун” деган устувор тамойил тўлақонли рўёбга чиқарилади.
Жумладан, бунда маҳаллий бошқарув органларининг жойларда муаммоларни ҳал этишдаги роли ва масъулияти янада кучайтирилади. Бунинг учун келгусида давлат функцияларининг катта қисмини марказдан ҳудудларга ўтказиш назарда тутилмоқда. Бу эса ўтган беш йил мобайнида “Халқ давлат идораларига эмас, Давлат идоралари халққа хизмат қилиши керак” деган эзгу тамойил асосида бошланган демократик ўзгаришлар самарасини халқимиз янада тезроқ ўз ҳаётида ҳис қилиши имконини беради. Сабаби эндиликда ҳар бир мақсад ва вазифани амалга оширишда ўтган даврда эришилган ютуқлар билан бирга, йўл қўйилган хато ва камчиликлардан тўғри хулоса чиқарилади.
Жумладан, Ҳаракатлар стратегияси доирасида халқ билан мулоқот қилишда жамият бошқарувининг таянч бўғини бўлган, ислоҳотлар самараси бевосита акс этадиган маҳалла тизимида ҳар бир фуқаро мурожаатлари билан ишлашнинг “маҳаллабай”, “хонадонбай” каби мутлақо янги механизмлари жорий этилди. Эндиликда эса ушбу ишлар янада такомиллаштирилиб, ҳар бир маҳаллани ҳокимликлар билан боғлаш мақсадида маҳаллаларда ҳоким ёрдамчиси лавозими жорий этилмоқда. Бу эса Давлат раҳбари таъкидлаганидек, жойларда раҳбарлар фақат давлатга эмас, аввало, инсон ва оилага, уларнинг қонуний манфаатларини таъминлашга хизмат қилишига эришишда дастуруламал бўлиб хизмат қилади.
Жамият бошқарувининг таянч бўғини бўлган, ислоҳотлар самараси бевосита акс этадиган маҳалла тизимини ҳокимликлар билан боғлаш мақсадида ҳар бир маҳаллада ҳоким ёрдамчиси лавозими жорий этилди. Ҳоким ёрдамчиси янги иш ўринларини яратиш ва камбағалликни қисқартиришга масъул бўлди. Маҳалла раиси эса маънавий-маърифий ишларни амалга ошириш, оила ва маҳаллада соғлом муҳитни шакллантиришга жавоб бермоқда.
Натижада, маҳаллада аҳоли билан ишлаш механизмлари такомиллашади. Ҳоким ёрдамчиси маҳалла аҳолиси учун янги иш ўринларини яратиш ва камбағалликни қисқартиришга масъул бўлса, маҳалла раиси эса маънавий-маърифий ишларни амалга ошириш, оила ва маҳаллада соғлом муҳитни шакллантиришга жавобгар этиб белгиланади.
Шунингдек, Ўзбекистон аҳолисининг олтмиш фоиздан ортиғини ташкил этувчи ёшларнинг ҳам катта ҳаётга қадам қўядиган илк маскани бу маҳалла эканлиги ҳисобга олиниб, маҳаллаларда ёшлар масалалари билан мунтазам шуғулланадиган Ёшлар ишлари агентлигининг вакили штати ҳам ташкил этилади. Бундан ташқари, ҳокимликлар ва маҳаллаларнинг молиявий имкониятини кенгайтириш мақсадида туман бюджети қўшимча манбалар билан таъминланиб, маҳаллаларнинг алоҳида жамғармаси шакллантирилади.
Навбатдаги муҳим вазифа сифатида эса марказий идораларни трансформация қилиш, фуқароларга хизмат қиладиган ихчам ва самарали бошқарув тизимини яратиш вазифаси қўйлимоқда. Бунинг учун, энг аввало, вазирлик ва идораларни ташкил этиш ва тугатишнинг тартиби, уларни бир-биридан фарқлаб турадиган мезонлар, таркибий тузилма ва штатларни белгилашга оид аниқ талаблар ишлаб чиқилади. Шу асосда бир хил йўналишдаги вазифаларни амалга ошираётган идоралар оптималлаштирилади.
Марказий идораларнинг ҳудудий тузилмалар билан ишлаш жараёнига янгича ёндашувлар жорий этилиб, эскирган бюрократик усуллардан воз кечилади. Бунда ҳудудлардаги ижтимоий-иқтисодий масалаларни тезкорлик билан мустақил ҳал этиш бўйича вазирлик ва идораларнинг ваколатлари янада кенгайтирилади.
Шу муносабат билан “Халқ давлат органларига эмас, давлат органлари халқимизга хизмат қилиши керак”, деган даъватга қўшимча қилиб айтганда: “Раҳбарлар фақат давлатга эмас, аввало, инсон ва оилага, уларнинг қонуний манфаатларини таъминлашга хизмат қилиши керак” деган тамойил шаклланмоқда.
Ҳар бир тармоқ ва ҳудуд бўйича қабул қилинган дастурлар ижроси юзасидан раҳбарларнинг ҳисобот бериш тизими йўлга қўйилади. Шу билан бирга, фуқаролар мурожаатлари билан ишлаш мақсадида 2017 йилда ташкил этилган Халқ қабулхоналари фаолияти такомиллаштирилиб, том маънода халқ овозини, жамоатчилик фикрини ифода этадиган тузилмага айланиши учун қўшимча ҳуқуқий асослар яратилади.
Барчага маълумки, Ҳаракатлар стратегияси доирасида Давлат бошқарувида кадрларни тайёрлаш ва қабул қилишни янги босқичга олиб чиқиш мақсадида, 2019 йил 3 октябрдаги Президент Қарори билан Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги давлат хизматини ривожлантириш агентлиги ташкил қилинган эди. Ўтган вақт давомида Давлат фуқаролик хизматчилари вакант лавозимлари ягона очиқ портали — vacancy.argos.uz орқали очиқ танлов асосида ишга қабул қилиш тизими йўлга қўйилди.
Тараққиёт стратегиясида назарда тутилаётган ихчам, профессионал, адолатли, юқори натижадорликка хизмат қиладиган давлат бошқаруви тизимининг жорий қилиниши натижасида бир-бирининг функцияларини такрорлайдиган вазирлик, ташкилот ва идоралар фаолияти тартибга солиниб, Давлат бошқаруви органларининг ҳудудий масалаларни ҳал қилишдаги масъулияти ва жавобгарлигини кучайтириш ҳамда уларнинг стратегик йўналишларини режалаштиришга қаратилган янги тизимни яратиш белгиланган. Ушбу мақсаднинг ҳаётимизга татбиқ этилиши эса юқорида таъкидлангани каби фуқароларнинг нафақат сарсонгарчилигининг олди олинишига шу билан бирга, вақт ва иқтисодиётини тежашига имконият яратиб беради.
Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясида ушбу йўналишда бошланган ислоҳотларни ҳам изчил давом эттиришга алоҳида эътибор қаратилган. Хусусан, кадрларни танлаш ва жой-жойига қўйиш жараёнига янгича, замонавий ёндашувлар жорий этиш, кадрларнинг давлат хизматига танлов асосида қабул қилинишини янада такомиллаштириш, улар учун узлуксиз малака ошириш, натижадорликни баҳолаш ва лавозим бўйича кўтарилиш мезонларини белгилаш кабилар шулар жумласидандир.
Ўтган беш йилликда Ҳаракатлар стратегияси доирасида давлат бошқаруви тизимини такомиллаштиришда халқ ҳокимиятчилиги механизмларини кучайтириш, давлат ҳокимияти тармоқлари мустақиллигини таъминлаш ва парламентнинг ролини янада ошириш борасида қилинган ишлар ўз самарасини кўрсатди. Шу боисдан Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясини амалга оширишда ҳам халқ вакиллари бўлган сенатор ва депутатлар алоҳида муҳим ўрин тутади.
Хусусан, Олий Мажлис фаолиятини янада такомиллаштириш, халқимиз кутаётган, Янги Ўзбекистон тараққиётини тезлаштиришга хизмат қиладиган қонунчилик концепциясини ишлаб чиқиш ва ҳаётга татбиқ этиш, қонун ижодкорлиги фаолиятини демократлаштириш ва уларнинг ижросини таъминлашга қаратилган парламент назоратини кучайтиришга устувор аҳамият берилади.
Бу борада парламент томонидан мамлакатимиз бўйича мурожаатлар билан ишлаш ҳолати назоратга олиниб, жойлардаги ижро идораси раҳбарлари ҳисоботини эшитиш ва натижага мувофиқ, уларга нисбатан таъсирчан чоралар кўриш тизими йўлга қўйилади.
Яна бир муҳим масала — Халқ депутатлари маҳаллий кенгашлари ҳамда ҳокимларнинг ваколатларини аниқ белгилашга оид қонуний асослар шакллантирилади. Шунингдек, фуқаролик жамияти институтларининг эркин фаолият юритиши, давлат ва жамият бошқарувида фаол иштирок этиши учун зарур шароитлар яратиш, уларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизмларини янада такомиллаштиришга ҳам устувор вазифа сифатида қаралади.
Хулоса қилиб айтганда, Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясининг ушбу йўналишида белгилаб берилган вазифаларнинг ҳаётга татбиқ этилиши халқ билан тўғридан-тўғри мулоқот қилиш, жамият ва давлат бошқарувининг ҳар бир нуқтасида фуқароларнинг фаол иштирокини таъминлаш ва давлат идораларини, том маънода, халққа хизмат қиладиган масканга айлантиришда муҳим роль ўйнайди. Шунингдек, унда назарда тутилган мақсадларнинг изчиллик билан ҳаётга татбиқ этилиши, Янги Ўзбекистоннинг ҳар бир фуқароси бугунги турмушидан мамнун бўлиб, юрт тараққиёти ва ривожидан ўзида дахлдорлик ҳиссини туйиб яшашига хизмат қилади.
Кафедра мудири, т.ф.д.,доцент: Жаббаров А.А
Маънавият ва маърифат бўйича масъул: Мирзаева Г.П.
